BATAVIA | Ontdek Oud-Nederland in het verre Indonesië

Waar ooit een kleine havenstad lag, bloeit in 1621 de hoofdstad van Nederlands-Indië: Batavia. Ze is gesticht door grondlegger Jan Pieterszoon Coen (waarover strakjes meer), nadat hij de handelspost van de Engelsen had afgebrand. Batavia floreerde als hét handelscentrum van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. 



Fast forward naar 2019 zijn de handelsmonopolies verwoest, maar staan de koloniale gebouwen nog altijd te stralen. Denk aan: de Handelsmaatschappij Nederlandsche Bank, het postkantoor, de rechtbank, het theehuis van Tante Lien en het stadhuis.
Eenmaal op het bruisende stadhuisplein vol neongekleurde fietsen, willen wij ook op zo’n fiets. Maar de local kijkt ons niet-begrijpend aan. Hij haalt zijn baas erbij. Daniël stelt zichzelf meteen voor als Oom Daniel en roept vrolijk, met een licht accent, “Welkom in Batavia!”  Enthousiast begint hij te vertellen over de Oud-Nederlandse kolonie.

Daniel blijkt zijn leven toegewijd te hebben aan het herstellen van de Nederlandse geschiedenis in Jakarta (zo tussen de 15e en 20e eeuw). Hij vertelt ons over van alles wat zich hier op het plein afspeelde. Hoe Tante Lien haar theehuis opende, hoe Cornelis de Houtman – de eerste Nederlander in Indonesië – in 1596 een pakhuis bouwde en hoe Daniël zelf het stadhuis restaureerde. 



Enthousiast vertelt hij dat hij de oude spoorlijn gevonden heeft, en dat hij deze gaat opgraven. En dat hij er dan een oude, originele locomotief op zal plaatsen. Die spoorlijn was trouwens de eerste van de Verenigde Nederlanden (1899), nog eerder dan die van Haarlem naar Zandvoort. Hij laat ons uitgelaten de plek zien waar hij de geschiedenis naar boven zal halen. Maar op dit moment werkt Daniël aan het herstel van de Magere Brug – weet je wel, die imposante uit Amsterdam. En dus ook in Jakarta. Het enige verschil is dat de brug over een stinkende, drekkige gracht hangt, waar aan de oever golfplaten dienst doen als huisjes. Wat een contrast.

En dat is precies waar Daniel ons mee naartoe neemt: de golfplaten huisjes in. Het blijkt een buurt te zijn vol hartelijke Indo’s, die vriendelijk naar ons knikken als we voorbij schuifelen. Daniel vertelt dat hij hen onder andere hygiene leert. ‘Kijk maar eens hoe schoon het hier is’, voegt hij eraan toe. De kleine gangen tussen de golfplaten zijn verrassend netjes. De stinkende lucht van de gracht heeft hier geen plaats.

We zigzaggen door allerlei kleuren als Daniel plots omhoog klimt, het spoor op. Totaal verbijsterd staar ik hem na. Vrolijk gebaart hij ons naar boven te komen. En dan staan we plots tussen twee treinsporen. Bangig steek ik een treinspoor over en voeg me bij Daniel, die relaxed op de kiezels tussen de sporen staat. ‘En dit’, begint hij. ‘Is mijn klaslokaal.’

Niet-begrijpend kijk ik om me heen. Ik zie niets anders dan kiezels en treinsporen. Even duurt het voordat ik begrijp dat hij hier, op deze plek, tussen de kiezels op de treinsporen lesgaf. Bizar.



Dan nadert een trein in de verte. Ik krimp in elkaar. ‘Hier komt het’, roept Daniel bijna enthousiast. Dan besef ik me dat áchter hem, op het andere spoor, nóg een trein nadert. Adrenaline raast door me heen. Bijna net zo snel als dat de treinen langs me heen razen. Wow. ‘Pauze’, noemt Daniel het. Ik kan hem bijna niet verstaan. Dan begrijp ik het.

Daas van de treinervaring en onder de indruk van het golfplaten-buurtje, wandelen we terug de binnenstad van Batavia in. Het contrast is ongelooflijk schokkend. Hoe heeft dit allemaal zo kunnen ontstaan?

Onthoud Jan Pieterszoon Coen: een koopman uit Holland die naar Nederlands-Indië voer, promotie maakte, gouverneur-generaal werd en uiteindelijk Batavia oprichtte.

Hij verdedigde de handelsmonopolie op kruiden en specerijen zoals peper en thee. En dat ging er gewelddadig aan toe. Onder zijn bevel vielen er meer dan 20 duizend doden.

Denk aan de 15.000 Chinezen die hij als slaven uit Macau haalde, van wie er 600 levend arriveerden. Of aan zijn brute slag om nootmuskaat en foelie op de Banda Eilanden, waarbij de eilanden bestormd werden. 



Via de Volkskrant (juni 2020) begreep ik dat Jan Pieterszoon Coen op een sokkel prijkt in de binnenstad van zijn geboortestad Hoorn. Niet om hem te eren, maar om onze donkere kanten van de geschiedenis te belichten. Romy Rondeltap is antiracismebetoger en is het hier niet mee eens. Ze wil protesteren tegen ‘de koloniale verheerlijking van Jan Pieterszoon Coen’.

Maar de gemeente Hoorn staat antiracismebetogers niet te toe te demonstreren naast het standbeeld. En dus wekt Coen anno 2020 weer wrevel.
Die ‘nee’ heeft overigens weinig met de demonstratie te maken, maar alles met de corona-regels en de centrale locatie van het standbeeld.


Afgelopen week legde Thierry Baudet (FvD-leider) demonstratief bloemen langs het standbeeld neer. Ter verering van ‘zijn held’. Romy is het hier niet mee eens. ‘Wij zien Jan Pieterszoon Coen niet als held, maar als genocidepleger.’

Ik ben benieuwd hoe jij daarover denkt. Laat het me weten in de reacties!

Zelf vind ik reizen echt fantastisch, en dat het mogelijk is om te kunnen ‘tijdreizen’ is ontzettend waardevol. Voor je ontwikkeling, voor je kijk op het leven en dus ook voor je visie op racisme. Kan echt niet wachten om in de toekomst naar Jakarta te gaan, om zo nog verder in het verleden te kunnen reizen.

Ook geïnspireerd geraakt om Batavia te bezoeken? Reis naar het prachtige Indonesië en start je reis op Java, in Jakarta, met een tijdsreis (en les) naar het oude Nederland. 

Verder reizen? Met de trein kun je verder naar het bruisende Yogjakarta, waar je de Borobudur Tempel en de Pramnabam vindt. En route met de trein richting Malang, want vanaf daar kun je de adembenemende Bromo vulkaan bezoeken. Boek een tour per jeep (vanaf Malang of Surabaya) of ga zelf de uitdaging aan. Ik ben er 2x geweest met jeep, want vond het onverantwoord om in het donker op een onbekende kraterrand te rijden. Plus: de jeep brengt je daarna naar de caldera, waar je tussen het vulkaanzand de krater kunt beklimmen. Meer vulkanen zien? Trek dan verder naar de adembenemende Ijen, waar je met gasmaskers de krater beklimt. 

Meer tips op Java zijn: Surabaya, de Merapi en de watervallen.

Deze route helemaal gevolgd? Dan ben je van west- naar oost-Java gereisd, en ben je klaar voor de oversteek naar Bali.

Mocht je de tijd hebben: maak de oversteek naar Lombok (na je bezoek aan Bali), denk aan de Gili Eilanden (die vond ik zelf niet zó) en vaar dan alsjeblieft met Wanua Adventures via Lombok en de Komodo Eilanden naar Flores. A-dem-be-ne-mend mooi.
Je slaapt, ademt en eet 4 dagen aan boord van een traditionele boot, bezoekt de Komodo Eilanden (waaronder Padar en Pink Beach) en als je geluk hebt zie je een paar komodovaranen met elkaar vechten. 

Van Flores (Labuan Bajo) vlieg je terug naar Jakarta, of je vervolgt je reis over dit prachtige eiland. Neem voor deze reisroute minimaal 4 weken de tijd.